---

 

نقد انسان توامان با ستایش انسان

اطلاعات فیلم

 ◀نام: چهارشنبه 19 اردیبهشت

 ◀کارگردان: وحید جلیلوند

 ◀سال: 1393

 ◀زمان: 100 دقیقه

 ◀گونه: اجتماعی

 ◀کشور سازنده: ایران

 

جامعه هدف

 ◀نوجوان

 

 ◀جوان

 

 ◀بزرگسال

 

 مفاهیم مرتبط

 

 ◀نوع دوستی

 

 ◀انفاق

 

 ◀کمک به نیازمندان

 

 ◀ازخود گذشتگی

 

 ◀جوانمردی

 

خلاصه داستان
    چهارشنبه 19 اردیبهشت از جایی آغاز می شود که جمعیت زیادی بعد از انتشار یک آگهی در روزنامه  در محلی جمع شده اند. مردم هر یک با امیدی به آنجا آمده اند و می خواهند به واسطه کمکی که به آن ها خواهد شد مشکلشان را حل کنند.چهارشنبه 19 اردیبهشت یه فیلم سه اپیزودی است. در اپیزود اول به داستان زنی می پردازد که شوهرش به دلیل مشکلاتی که برایش پیش آمده زمینگیر و علیل شده است و حال برای عمل به مقدار زیادی پول نیاز دارد او که اکنون خود در یک مرغداری کار می کند با آگهی مذکور مواجه می شود و روز موعود به مکان مقرر می رود و با جلال آشتیانی که همان کسی است که آگهی را پخش کرده است مواجه می شود. در ادامه مشخص می شود؛ این دو با هم آَشنایی قبلی هم داشته اند. روایت دوم مربوط به ستاره با بازی خوب سحر احمد پور است که حال به طور پنهانی با مرتضی که پدر ندارد و مادرش هم ازدواج کرده اما آدم موجهی است ازدواج کرده است. ستاره خانواده خود را در زلزله بم از دست داده و حال با عمه اش زندگی می کند که با ازدواج او مخالف است پس از درگیری پسر عمه با مرتضی دادگاه برای مرتضی دیه مشخص می کند. که چون توانایی پرداختن ندارد به زندان می رود. حال ستاره باید پول را فراهم کند. در پایان پول مربوط به آگهی مورد نظر به ستاره می رسد اما چگونه...

 

ارزش های بازنمایی شده در فیلم

نکات مثبت

◀کمک به نیازمندان و انفاق در عین تنگدستی
   چهارشنبه 19 اردیبهشت کمک و انفاق به هم نوع را دستمایه روایت داستان خود قرار می دهد. فردی که خود قربانی تنگ نظری های هم نوعان خود است اکنون در نقش کسی ظاهر می شود که در عین تنگدستی به دیگران کمک می کند. هرچند این کار به شکلی نامتعارف صورت می گیرد و با آگهی در روزنامه این کار را انجام می دهد اما خود هم به این مشکل پی می برد. خیل هجوم آورندگان و و کسانی که هر یک به دلیل نیاز مالی به مکان مورد نظر آمده اند دل هر انسان منصفی را می لرزاند؛ اما نکته جالب این داستان سه اپیزودی در روایت سوم که مربوط به فرد خیر یا همان جلال آشتیانی است رقم می خورد. وقتی می فهمیم او خود اجاره نشین ویک کارمند ساده آموزش و پرورش است. جلال در عین نیاز خود می بخشد. ما در چهارشنبه 19 اردیبهشت در واقع با ازخودگذشتگی جلال مواجه هستیم کسی که خود طعم تلخ نداری را درک کرده و اکنون می خواهد با پول ماشینش که از آن قطع امید کرده بود و حال پیدا شده گره از کار دیگری بگشاید. هرچند شاید خودش در مضیقه قرار گیرد. قوت اصلی داستان ملموس کردن کمک و انفاق است. جلال برای مخاطب کاملا آشناست و شخصیتی دور از ذهن و تخیلی برای ما ندارد. بازی خوب امیر آقایی هم بر قوت کار می افزاید. شاید به جرات بتوان گفت هر بیننده ای پس از دیدن فیلم به دنبال راهی برای کمک به نیازمندان می گردد و شاید به مقدار کمک و یا توان خودش هم نگاه نکند.

◀پررنگ بودن روابط ومناسبات خانوادگی در فیلم
    جلیلوند در اولین اثر بلند سینمایی خود نقش و حضور خانواده را فراموش نمی کند. روایت های او تماما در متن خانواده هاست. خانواده به عنوان هسته مهم و مرکزی در جامعه ما نقش اول را در شکل گیری مناسبات اجتماعی دارد. این نمایش خانواده در چهارشنبه 19 اردیبهشت نشان از دغدغه پاک، درست و نزدیک به واقعیت کارگردان و سازندگان این اثر دارد. فیلم در تخیلات مبهم و غیرواقعی کارگردان به سبک فیلم های این روز سینمای ایران نمی گذرد بلکه در دنیایی واقعی و ملموس برای مخاطب عام روایت می شود.

◀نقد درونی گفتمانی مردمی
    نکته دیگر و مثبت این فیلم نوعی از نقد است که می توان به نام نقد درون مردمی از آن یاد کرد. چهارشنبه 19 اردیبهشت نوک پیکان نقد خود را به سمت مردمان این روزگار می گیرد و از نق زدن هایی که شاید بجز سیاه نمایی ثمره ای نداشته باشد خودداری می کند. فیلم با معرفی جلال آشتیانی به عنوان شخصیت اول به عنوانی انسانی معمولی که می تواند با از خودگذشتگی خود و تحمل برخی سختیها کمک های اساسی به هم نوعان خود انجام دهد به نقد انسان می پردازد. به نقد فرد فرد انسان هایی که در جامعه زندگی می کنند؛ هر چند گاهی نیازمند یک تذکر برای بهتر دیدن اطراف خود هستند. البته از طرف دیگر در مقابل نقد های خود جلال را به عنوان یک انسان رشد یافته ستایش می کند. نکته اساسی این است که فیلم گرفتار خواندن بیانیه های سیاسی علیه دولت ها و رژیم حاکم نمی شود. هرچند انتقادات وارد به سیستم حکومتی را نمی توان نادیده گرفت اما چهارشنبه 19 اردیبهشت با زبانی محکم و گویا در روایت داستانش هیچ گاه دچار خواندن بیانیه های سیاه سیاسی و سخنانی که نشان دهنده عقده های سیاسی است نمی شود و بستر واقعی و اجتماعی خود را تا آخر داستان حفظ می کند.

◀راه کار پیشنهادی برای حل معضل را در بین مردم جستجو می کند
    از دیگر نکات مثبت این فیلم جستجوی راه حل معضل در بین مردم است. جلیلوند برای حل کردن مشکلی که در فیلمش بیان می کند سعی می کند خود مردم را بسیج کند. کاری که به دست خود ملت می تواند حل شود چرا باید زمینه عقده گشایی های سیاسی شود. باز هم تاکید می شود وظیفه حکومت در حل چنین مشکلاتی را نادیده نمی گیریم. اما وقتی چنین مشکلاتی می تواند با حضور مردم و آن هم نه فقط قشر متمول بلکه سایر اقشار حل شود نباید گرفتار سایر بازی ها شد و اصل موضوع را از یاد برد. متاسفانه چیزی که امروزه در بسیاری از آثار سینمای ایران دیده می شود استفاده از معضلات اجتماعی برای بیان سخنان تند سیاسی است.

◀پایان امیدبخش
    فیلم پایان بندی زیبا و تاثیر گذاری دارد.لبخند های اخر جلال و ستاره پایانی امید بخش و زیبا را برای چهارشنبه 19 اردیبهشت رقم زده است. امید گمشده ایست که در فیلم جلیلوند پس از روایت دو داستان تلخ بالاخره خود را نشان می دهد درواقع برگ برنده این فیلم در روایت سوم شکل می گیرد. آن جا که داستان از زاویه جلال آشتیانی روایت می شود و اتفاقات تلخ و دردناک دو روایت اول با روایت سوم گویی سروسامان می گیرند. در آثار متعدد اجتماعی وقایع دردناک تا پایان قصه ادامه یافته و داستان به تلخ ترین شکل ممکن به پایان خود می رسد. اما تفاوت بارز این اثر جلیلوند با دیگر آثار مشابه در پایان بندی و شیوه به اتمام رساندن ماجراست.

◀پوشش و حجاب کامل زنان
    زنان در این فیلم با حجاب کامل ظاهر می شوند. این حجاب شاید در تصور برخی بسیار ساده و پیش پا افتاده به نظر برسد اما از موارد مهمی است که معمولا کمتر مورد توجه قرار می گیرد. جلیلوند خوب با نوع حجاب در کشور اسلامی ایران آشناست حجابی که عموما زنان کشور رعایت می کنند اما متاسفانه در سال های گذشته در سینما فقط حجاب اقلیتی از جامعه به نمایش در آمده است.

◀یاد خدا و توجه دادن به خداوند
    از دیگر نکات چهارشنبه 19 اردیبهشت یاد خدا در موقعیت های مختلف فیلم است.خبر از دیالوگ های کلیشه ای خدا ما را فراموش کرده است و یا اینکه گویا خدا به ما توجهی نمی کند نیست و از لفظ خدا بزرگ است، خدا کمک می کند و یا اینکه چون انسان خوبی است خدا به او توجه دارد استفاده می شود. این نکات ساده می تواند یادآور حضور خداوند در زندگی انسان های مردمان سرزمین ما باشد. مردمی که خداوند را در زندگی خود احساس می کنند و برای حتی کوچکترین کارهای شان از او کمک و مدد می گیرند. خداوند گمشده بزرگ نه تنها سینمای ایران بلکه سینمای جهان است. سینمایی که اکنون بیش از هر موقع سعی در القای انسان سالاری و جایگزین کردن اراده انسان به جای اراده خداوند دارد. چهارشنبه 19 اردیبهشت سعی می کند علاوه بر نشان دادن اراده خداوند در زندگی و بحث قضا و قدرالهی، اراده انسان را در طول اراده خداوند نشان دهد آن جا که زن جلال مردن فرزندشان را خواست خدا می داند و جلال در پاسخ به او با فریاد می گوید خیر این انسان ها بودند که چنین کردند.

◀نه گفتن به برخی سنت ها و سخت گیری های غلط در ازدواج
    جلیلوند نیم نگاهی هم به وجود برخی سنت های غلط در بحث ازواج دارد.نگاه های غلطی که ازدواج را برای جوانان امری بسیار سخت می نماید. نگاه هایی که کاردائم، درآمد بالا و این گونه موارد را اولیات زندگی مشترک می داند و توقعات بسیار بالایی از جوان بیست و چند ساله ای که حال تازه از بند تحصیل رها شده است دارد. نگاه های بسته ای که بیشتر توجهشان به شرایط و اطراف فرد است تا خود او و اعمال و کردارش. جابه جا شدن اولویت ها مشکلی است که باعث به بار آمدن خسارات اخلاقی برای جامعه اسلامی ما شده است.

◀نسل امیدوار آینده
    گویی فرزند ستاره که حال در پایان فیلم از مرگ نجات یافته است نسل امیدوار آینده را شکل می دهد.چرا که ستاره در صورت آزاد نشدن شوهرش از زندان مجبور می شد فرزندش را سقط کند. بهترین و زیباترین روایت داستان روایت سوم و بهترین قسمت از روایت سوم قسمت پایانی و نگاه های امیدوارانه جلال و ستاره بهم است که گویی توجه انسان را به قسمت های امیدوارانه زندگی جلب می کند. پایان چهارشنبه 19 اردیبهشت و امید به نسل آینده تفاوت دیدگاه فیلم سازان روشنفکر امروز سینمای ایران را با جلیلوند نشان می دهد. گویی وی با دغدغه پاک خود حرفی می زند که از متن جامعه می جوشد و حال می خواهد مخاطب خود را پس از ترغیب به کمک به همنوع و از خودگذشتگی رها نکند و امید به آینده را به او هدیه بدهد که انسان به امید زنده است.
   

نکات منفی
◀حرکت بر روی مرز سیاه نمایی
    بین سیاه نمایی و نشان دادن برخی مشکلات اجتماعی و تبعات آن مرز باریکی وجود دارد. آن دسته از آثار سینمایی را می توان قابل اعتنا و موفق نامید که این مرز را بشناسد و گرفتار صدور بیانیه های سیاسی و یا عقده گشایی های شخصی به بهانه نمایش مشکلات و معضلات اجتماعی نشود. جلیلوند سعی زیادی برای تحقق این امر از خود نشان می دهد اما در جاهایی موفق نیست به عقیده نگارنده گاهی در فیلم مرز سیاه نمایی رعایت نمی شود و چهارشنبه 19 اردیبهشت گرفتار برخی زیاده روی های احساسی می شود. برای نمونه صحنه ای که پلیش جلال را بازداشت کرده و در ماشین پلیس می گذارد خیلی بیش از حد آه و ناله افراد را از پشت شیشه مشاهده می کنیم که کاملا زیاد از حد و نچسب می نماید و خیلی احساسی به نظر می رسد.

◀علیل نمایی و فلاکت محض برای نشان دادن فقر
    دامی که فیلم های متعددی را در خود گرفتار کرده است، علیل نمایی و فلاکت محض برای نشان دادن فقر است. نشان دادن فقر نیاز به مفلوک نشان دادن جسمی و روحی افراد ندارد. این سخن بدین معناست که برای نشان دادن خانواده ای که فقیر است حتما نباید فردی زمین گیر و قطع نخاعی در بدترین شرایط را نشان داد بلکه می توان فقر را بدون چنین پرداختن هایی هم نشان داد. بدبختی و بیچارگی می تواند توام با فقر نباشد همانطوری که نیازی نیست فقر حتما با علیل بودن همراه باشد. به عقیده نگارنده این موضوع در اکثر فیلم هایی که به موضوع فقر می پردازند بارز است.

آیات و روایات مرتبط
1- امام حسین علیه السلام: اِتَّخِذُوا عِنْدَ الْفُقَراءِ اَیادى فَاِنَّ لَهُمْ دَوْلَةٌ یَوْمَ الْقیامَةِ؛
[با نیکى و کمک به نیازمندان] نزد آنان جایگاهى براى خود بیابید، که آنان روزقیامت مقام و منزلتى دارند.
2- اَلّذینَ یُؤمنونَ بِالغَیبِ و یُقیمونَ الصَلاةَ وَ مِمّا رَزَقْناهُم یُنْفِقونَ
 آنان که ایمان آوردند به نادیده و به پا می‌دارند نماز را و از آنچه روزی دادیم ایشان را انفاق می‌کنند.(سوره بقره، آیه2)

نمره نهایی از لحاظ تربیتی