---

 

 

منافق رسوا می شود

اطلاعات فیلم

 ◀نام: نفوذی

 ◀کارگردان: احمد کاوری/مهدی فیوضی

 ◀سال: 1389

 ◀زمان: 84 دقیقه

 ◀گونه: اجتماعی/دفاع مقدس

 ◀کشور سازنده:ایران

جامعه هدف

 ◀نوجوان

 ◀جوان

 ◀بزرگسال

مفاهیم مرتبط

 ◀عشق

 ◀ازخودگذشتگی

 ◀دفاع مقدس

 ◀مقاومت

 ◀صبر

جوایز و افتخارات
 ◀سیمرغ بلورین بهترین فیلم اول و بهترین فیلم از نگاه تماشاگران بیست و هشتمین جشنواره فیلم فجر

خلاصه داستان
   سال ۱۳۸۲، فریدون کیان فر همراه با عده‌ای دیگر از اسیران جنگی به جا مانده در عراق، به ایران باز گردانده می‌شوند. دو نفر از نیروهای اطلاعاتی و امنیتی او را به دلیل این که مشهور به جاسوسی، پیوستن به سازمان مجاهدین و نقش داشتن در شهادت عده‌ای از اسیران ایرانی بوده، بازداشت و بازجویی می‌کنند. از سوی دیگر، بدنامی فریدون برای خانواده اش هم از قدیم مشکل درست کرده و حتی ازدواج پسرش فرهاد را تحت الشعاع قرار داده بود. مأموران اطلاعاتی در صحبت با برخی از هم‌بندهای فریدون، از جمله صادق جورابچی که اکنون سرمایه دار است، و نیز داریوش یحیوی که قبلاً در عراق عضو سازمان مجاهدین بوده و بعد توبه کرده گذشته او را جویا می‌شوند. به موازات تیم دو نفره بازجوی فریدون، جانبازی کم بینا به نام ماشاءالله هم وارد حوزه کاری آنها می‌شود او که بعدا مشخص می شود یک مامور اطلاعاتی است و در حال رسیدگی به پرونده جورابچی است. بالاخره در انتهای داستان با همکاری فریدون با ماموران اطلاعاتی پشت پرده تمامی قضایا مشخص می شود و کسی که این جریان ها را صحنه سازی می کرده است حاج صادق جوراب چی بوده است.

ارزش های بازنمایی شده در فیلم
نکات مثبت
◀داستان جذاب و غیر کلیشه ای از دفاع مقدس
   یکی از نقاط قوت نفوذی داستان جذاب و جالب فیلم است. داستانی که در سینمای دفاع مقدس ما جدید و نو می نماید. پرداختن به چنین داستان های نو در رابطه با دفاع مقدس با نگاه های غیر کلیشه ای و تکراری نیاز امروز سینمای دفاع مقدس ماست. نفوذی با ایجاد تعامل و تقابل بین دفاع مقدس و زمان حال سعی می کند مخاطب را با خود همراه کند و با بردن مخاطب به گذشته و سپس آوردن او به زبان حال برجذابیت کار خود بیافزاد. این رفت و برگشت ها به شکلی دیدنی و دقیق پشت سرهم قرار گرفته اند.

◀نمایش تصویری واقعی از اسرای ایرانی در زندان های عرق
   اسرای ایرانی در زندان های عراق به دسته های مختلفی تقسیم می شده اند. به طور مثلا دسته ای وجود داشته است که به آن ها بریده ها می گفتند این ها کسانی بودند که اصطلاحا کم آورده بودند و کاملا با عراقی ها همکاری می کردند. این گروه هم در نفوذی به تصویر کشیده می شود. نفوذی به نمایشی واقعی از زندان های عراق و اسرای ایرانی آن می پردازد. نمایش واقعیت نه تنها باعث برداشت های غلط نمی شود بلکه نشان دادن واقعیت و نمایش اسرای مقاوم در برابر برخی که کم آورده اند اجر کار مقاومان و ارزش کارشان را بیشتر به رخ می کشد. این پرداخت در واقع شرایط سخت و طاقت فرسای زندان های رژیم بعث و برخوردهای خشن و دردناک آن ها را با اسرای مظلوم ایرانی نشان می دهد.

◀نمایش انواع مختلف از آزادگان(مکانیک، معمولی، بازاری و ...) جیبشان را از آزادگیشان پر نکرده اند
   آزادگان پس از جنگ هرکس به کار خود مشغول شده است.یکی مکانیک، یکی بازاری و یکی به شهرستان رفته اند. نمایش واقعی از زندگی آزادگان پس از جنگ از دیگر نکات قوت نفوذی است. نفوذی بایک دید واقع گرایانه و ملموس برای مخاطب خود انواع آزادگان را در طیف های مختلف نشان می دهد از اطلاعاتی گرفته تا منافق! شاید در بین آزادگان و جنگ رفته ها کسانی باشند که جیب خود را با آن اعتبار پرکرده و پول پرست شده اند اما در کنار آن باید بقیه آزادگان و افراد دیگر را هم دید که در نفوذی آن ها هم به نمایش گذاشته می شوند.

◀از خودگذشتگی
   فریدون کیافر پس از پشت سرگذاشتن تلاش های زیاد فراری دادن دوتن از اسرای اردوگاه  و لورفتن داستان که منجر به شهید شدن آن دو می شود حال فریدون دگرگون می شود چرا که فهمیده است کسی ماجرای فرار را لو داده است. چه کسی می توانست اینقدر پلید باشد که هموطنان خود را لو دهد؟ حال کیافر به شدت با این امر درگیر شده است. پس از این ماجرا او به فری کافر تبدیل می شود به جماعت کم آورده ها می پیوندد و پس از آن به مجاهدین خلق می پیوندد و همه و همه در جهت انتقام گیری از مسببان حوادث دردناکی است که روی داده است اول به خاطر انتقام از جاسوس و دوم به خاطر قتل عام کردها توسط منافقین. فری در واقع کاملا از جان خود گذشته است و قهرمان داستان ما در این حوادث شکل می گیرد.

◀نمایش چهره پلید نفاق
   نفاق از دیگر عناصر اصلی داستان نفوذی است. اما نفاق بالاخره رسوا می شود. جریانی که خود را دوست نماید اما ازپشت خنجر می زند. نفاق جریانی است که به هیچ کس رحم نخواهد کرد نه به دوست ونه به دشمن. نفاق خطرناکترین جریانی است که در جوامع اسلامی به وجود می آید. این جریان به دلیل جذابیت های عجیب مادی خود می تواند دامن هر کس را بگیرد. از نکات مثبت نفوذی نمایش چهره پلید نفاق است که هر مخاطب منصفی را نسبت به چنین جریان و یا نسبت به چنین شخصی منزجر می کند.

◀ایجاد نفرت از خودفروشی برای رسیدن به مطامع دنیوی
   مطامع دنیوی و حرص وولع برای رسیدن به آن ها از دیگر مواردی است که در فیلم نفوذی به تصویر کشیده می شود. خودفروشی و وطن فروشی برای رسیدن به مطامع زودگذر دنیوی مورد مذمت قرار می گیرد. وقتی مشخص می شود حاج صادق برای رسیدن به مطامعش چه کارهای پلید و کثیفی انجام داده است و چگونه خود و وطنش را و حتی دین و مذهبش را فروخته است قطعا هر بیننده ای که چنین احساساتی در خود دارد منزجر می شود. چرا که هر کس در معرض چنین وسوسه هایی قرار دارد و هر لحظه ممکن است در دام چنین چیزی گرفتار شود و آنگاه رهایی از آن در حالی که لذتش را چشیده است بسیار سخت می نماید.

◀حجاب و پوشش کامل بانوان
   نفوذی نگاه درستی به حجاب و پوشش بانوان دارد. پوشش ها همگی کامل و مطابق با عرف اسلامی جامعه ایرانی است. این نکته از موارد قوت نفوذی به عنوان یک اثر قابل اعتنا و خوب است.

◀تقبیح ریا و تظاهر
   تقبیح ریا و تظاهر از دیگر نکات مثبت اولین ساخته سینمایی کاوری  و فیوضی است. ریا و تظاهر به عنوان یکی از پلیدترین آفت ها در بین جماعتی که خود را اهل دین می دانند وجود دارد. کسانی که با ظاهری موجه و شبیه به دینداران کارهایی را انجام می دهند که انجام این کار از برخی کافران و ملحدان هم بر نمی آید. تقبیح این مساله و در کنار آن معرفی قهرمانی که بدون هیچ گونه تظاهر و ریا و درست در نقطه مقابل آن قرار دارد از نکات قابل قبول و مثبت نفوذی است.

◀به تصویر کشیدن درندگی و سبعیت مجاهدین خلق(منافقین)
   نشان دادن چهره کثیف و درنده مجاهدین خلق یا همان منافقان در پس پرده سخنان روشفکرانشان از دیگر موارد مثبتی است که فیلم به آن می پردازد. ظاهر روشنفکرانه و متفکرانه مجاهدین خلق که دچار نوعی بیماری غرب زدگی و غرب پرستی شده اند هیچ باطنی ندارد و پشت شعارهای آزادی برای انسان شان دردناکترین شکنجه ها نهفته است که مادر بشر هیچگاه آن ها را به چشم ندیده است.

◀نقد فضای اقتصادی و بده و بستان های سیاسی اقتصادی
   نقد فضای بیمار اقتصادی کشور و برخی بده بستان های سیاسی اقتصادی از نکات مثبت فیلم نفوذی است. متاسفانه در فضای اقتصادی کشور که از بیماری های مزمنی رنج می برد و نیازمند یک بازتعریف کامل است به سادگی می توان از راه هایی که هیچ کس بدان پی نبرد پول های کلان به جیب زد. در چنین فضایی است که معمولا تضاد طبقاتی پیش می آید و فقرا فقیر تر و اغنیا غنی تر می شوند. هنگامی که حاج صادق منافق از چنین دردهای اقتصادی می گوید و از پول دارشدن خودش داستان تعریف می کند گویی زبان گویای خیلی از افرادی است که قربانی چنین بازی های اقتصادی شده اند. تقابل فریدون و حاج صادق در صحنه های پایانی فیلم، برترین تقابل معنایی فیلم است؛ تقابل اسیر و ضداسیر،تقابل خلوص و نفاق ،تقابل بسیجی و منافق، تقابل همبستگی و تفرقه. واین همان پیام سیاسی فیلمسازست

◀نقد قضاوت در مورد افراد بدون داشتن اطلاعات کافی
   قضاوت در مورد افراد بدون اطلاعات کافی و صرفا براساس شنیده ها از مرض های مهلکی است که در سال های اخیر با وجود فضاهای مجازی بسیار جدی تر شده است. به سادگی با یکسری اطلاعات اولیه فردی را از عرش به فرش می آورند و یا برعکس او را از مذلت به عزت می رسانند. اینگونه قضاوت ها مخصوصا در فضاهای سیاسی بیشتر خود را نشان می دهد. البته چنین مرضی گریبانگیر جماعت حزب اللهی هم در اتهام زنی های اخلاقی به افراد هست.

◀جنگ ادامه دارد
   جنگ نه تنها در هشت سال دفاع مقدس خلاصه نمی شود بلکه تا صدها و یا هزاران سال تبعات آن باقی خواهد ماند. در لابه لای اینگونه داستان ها که پس از جنگ رخ می دهد پیام ادامه دار بودن جنگ کاملا نهفته است. تبعات جنگ تا سال ها در یک جامعه می ماند. منظور از تبعات تنها موارد منفی نیست بلکه خاطرات و رشادت های افراد آن چنان باقی می ماند که تا سال ها گویی زمان متوقف شده و در همان موقع می گذرد.

نکات منفی
◀دعواهای کلیشه ای بین نسل بعد جنگ با پدران خود
   مطرح کردن دعواهای بچه گانه بین فرزندان و رزمندگانی که پس از سال ها از جنگ برگشته اند به کلیشه ای در سینمای ما تبدیل شده که در نفوذی هم دستمایه قسمتی از داستان قرار می گیرد. که البته در نفوذی به عقیده نگارنده خوب هم از کار در نیامده است و یکی از ضعیف ترین بخش های داستان است. دعواهایی که پسر بدون هیچ گونه اطلاع و آگاهی با پدر خود دارد آن هم در حالی که مادر پس از سال ها هنوز هم عاشق فریدون است.

◀موفقیت برابر با دانشگاه رفتن ودکتر شدن
   یکی از نکات منفی اجتماعی که در نفوذی دیده می شود برابر دانستن موفقیت با دانشگاه رفتن و دکتر شدن است. در یکی از تاثیرگذار ترین و حساس ترین صحنه های فیلم مادر به فریدون می گوید بچه ها بزرگ شده اند و فرهاد برای خودش دکتر شده است. تنها چیزی که به ذهن بیننده در این هنگام می رسد برابر شدن موفقیت با دکتر شدن و یا پزشک شدن است در حالی که چنین تصوری از تصورات خطرناکی است که متاسفانه جامعه ما را با معضلات عدیده ای مواجه کرده است. هر کس باید بنابر استعداد خودش کاری بکند یکی باید بقال شود و یکی نجار. شما یه هیچ وجه نمی توانی بقال و یا نجار را کسانی بدانی که موفق نبوده اند.

آیات و روایات مرتبط
1-عنه علیه السلام : الإِیثارُ أحسَنُ الإِحسانِ ، وأعلى مَراتِبِ الإِیمانِ.
امام على علیه السلام : ایثار ، بهترین احسان و بالاترین مرتبه ایمان است.
2- عنه علیه السلام: غایَةُ المَکارِمِ الإِیثارُ
امام علی علیه السلام: نقطه اوجِ خصلت‏هاى اخلاقى ، ایثار است.(تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 396 ، ح 9171)

 

نمره نهایی از لحاظ تربیتی